Rưc rỡ di vật Hoàng thành Thăng Long

Sau nhiều năm du học và làm việc ở Paris (Pháp), năm nay, cậu em họ tôi mới về quê ăn Tết. Xuống sân bay Quốc tế Nội Bài, câu đầu tiên cậu nói  khiến tôi thật sự bất ngờ: “Mai anh dẫn em đến Hoàng thành Thăng Long để tham quan và xem cổ vật nhé”. 
ruc ro di vat hoang thanh thang long Nghiên cứu mở tour du lịch kết nối Lăng Bác với Hoàng Thành, K9
ruc ro di vat hoang thanh thang long Người lớn, trẻ nhỏ trải nghiệm Tết Trung thu xưa tại Hoàng Thành Thăng Long

Chưa thưởng thức ẩm thực hay du lịch quanh phố phường Hà Nội, điểm đến mà cậu em họ tôi muốn tới đầu tiên, lý do thật đơn giản nhưng lại rất có ý nghĩa, đó là tìm hiểu dấu ấn thời gian của các triều đại phong kiến qua những cổ vật.

ruc ro di vat hoang thanh thang long
Tượng đầu chim phượng để trang trí đầu nóc, mái nhà thời Trần

Tài sản vô giá của dân tộc

Được UNESCO ghi vào danh sách di sản thế giới từ năm 2010, Khu trung tâm Hoàng Thành Thăng Long – Hà Nội là tài sản vô giá của dân tộc Việt Nam, minh chứng cho sự phát triển của kinh đô Thăng Long, kinh đô của quốc gia Đại Việt, trải qua hàng nghìn năm lịch sử.

Mặc dù không có vẻ đẹp nguy nga, lộng lẫy bởi bao biến thiên của thời gian và thăng trầm lịch sử, nhưng Hoàng cung Thăng Long vẫn hiện lên lung linh, độc đáo qua các di vật phát lộ từ lòng đất. Đó là quy mô to lớn của các cung điện còn thấy qua các dấu tích nền móng kiến trúc. Đó là sự tinh tế, phong phú, đa dạng của các phù điêu trang trí trên mái kiến trúc, là những hiện vật gốm sứ tinh xảo, đồ ngự dụng của hoàng cung xưa.

ruc ro di vat hoang thanh thang long
Vật dụng và chân tảng bằng đá thời Lê

Sự tài hoa và tinh hoa văn hóa của người xưa thể hiện ở từng kiểu dáng, từng mô típ trang trí, ở sự đa dạng phong phú của các hiện vật được tìm thấy. Hơn nữa, bề dày lịch sử Thăng Long – Hà Nội được minh chứng rõ nét qua các dấu tích kiến trúc trong tầng văn hóa qua các thời kỳ chồng xếp lên nhau, trải dài suốt 13 thế kỷ.

Theo TS.Nguyễn Văn Sơn, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội: Giá trị của di sản không chỉ hiện hữu ở những công trình kiến trúc trên mặt đất hay những di tích, di vật khảo cổ học đã được phát lộ mà tiềm ẩn rất lớn trong lòng đất khu di sản.

ruc ro di vat hoang thanh thang long
Ngói ống tạo hình con rồng thời Lê Sơ

Bằng chứng là từ năm 2011, với việc khai quật mở rộng theo khuyến nghị của Ủy ban Di sản thế giới, tại khu vực Kính Thiên – Đoan Môn và Vườn Hồng, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội và Viện Khảo cổ học Việt Nam tiếp tục phát hiện nhiều dấu tích khảo cổ học độc đáo cùng hàng ngàn hiện vật gồm các loại gốm sứ gia dụng và vật liệu kiến trúc thuộc các thời kỳ khác nhau, từ thời Đại La, qua thời Lý, Trần, Lê sơ, Lê Trung hưng đến thời Nguyễn.

Trong các lớp văn hóa đó, bước đầu xác định các di tích kiến trúc, các di vật chồng xếp lên nhau tương tự như Khu di tích khảo cổ 18 Hoàng Diệu. Điều đó nói lên tính thống nhất cao của toàn bộ khu di sản”.

Đánh giá tổng quan tiềm năng các di sản, PGS. TS Tống Trung Tín, nguyên Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam, nhận định: Hà Nội là Thành phố của những di sản văn hóa quý giá dưới lòng đất. Càng nghiên cứu, chúng ta càng chiêm nghiệm điều này rõ hơn bao giờ hết.

Những phát hiện mới của khảo cổ học trong những năm gần đây tại di sản Hoàng thành Thăng Long càng khẳng định những giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản đã được UNESCO vinh danh: chiều dài lịch sử, di tích di vật phong phú, đa dạng và sự tiếp nối lâu dài, liên tục của trung tâm quyền lực quốc gia cho đến tận hôm nay và mai sau.

Di vật nghìn năm từ lòng đất

Các di tích và di vật trong Hoàng cung Thăng Long qua các thời kỳ thật phong phú và đa dạng. Mỗi di tích, di vật đều là những thông điệp lịch sử, văn hóa vô giá của cha ông gửi lại hôm nay và mai sau.

ruc ro di vat hoang thanh thang long
Di tích Đoan Môn trong Hoàng thành Thăng Long

Theo lời giới thiệu của anh Nguyễn Khắc Văn, hướng dẫn viên của Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội, trong lớp văn hóa Đại La, cùng với các móng trụ kiến trúc là hàng nghìn di vật, trong đó nhiều nhất là gạch, ngói. Gạch xây thời Đại La hình khối chữ nhật dẹt, màu xám nhạt hoặc màu đỏ nhạt ngả sang sắc tím. Đến thời Đinh Tiền Lê, mặc dù không giữ vai trò Kinh đô của đất nước, nhưng những dấu ấn của miền Kinh phủ thời Đinh – Tiền Lê cũng được tìm thấy ở khu di tích.

Tiêu biểu là viên gạch khắc chữ Hán “Đại Việt quốc quân thành chuyên” (gạch xây quân thành nước Việt). Đây là quốc hiệu đầu tiên của Việt Nam thời độc lập tự chủ thể hiện tinh thần tự tôn dân tộc rất cao của Việt Nam khi mới thoát khỏi đêm trường nghìn năm Bắc thuộc chưa lâu. Việc xuất hiện loại gạch này cho thấy các vua Đinh – Tiền Lê đã đặc biệt coi trọng vị trí của Thăng Long tương lai.

ruc ro di vat hoang thanh thang long

ruc ro di vat hoang thanh thang long

ruc ro di vat hoang thanh thang long

Từ nền tảng của nghệ thuật Đinh – Tiền Lê, nghệ thuật Việt Nam thời Lý ở Thăng Long bùng nổ và phát triển rực rỡ. Theo lời hướng dẫn viên: Đồ đất nung thời Lý đạt trình độ kỹ thuật cao. Chất liệu lọc kỹ, khuôn hình gọn, dáng vẻ thanh thoát, độ nung cao, các hình tượng nghệ thuật được thể hiện vô cùng trau chuốt, nuột nà.

Gạch lát nền hình vuông được trang trí hoa sen, hoa cúc với hàng chục biến thể khác nhau. Đề tài trang trí trên bộ mái vô cùng phong phú: rồng, phượng, uyên ương, sử tử, hoa sen, hoa cúc với các hình thức tượng tròng, phù điêu, các lá đề lệch, lá đề cân xứng, đầu ngói hình tròn… tạo nên những bộ mái kiến trúc đặc sắc có một không hai trong trang trí hoàng cung cùng thời trên thế giới…

Đến thời Trần kiến trúc lại phát triển loại ngói có đầu mũi hình mũi sen được hớt cong mềm mại. Loại ngói lợp kiểu này trên thế giới duy nhất thấy ở Việt Nam được thời Trần phát triển thành hướng chủ đạo trong nghệ thuật kiến trúc cung đình…

Trong thời Trần còn phát hiện nhiều di vật đặc sắc khác: thanh đao sắt nghi trượng được cẩn tam khí thời Trần, phản ánh kỹ thuật rèn sắt nghệ thuật rất cao duy nhất hiện thấy trong thời Đại Việt. Di vật gỗ “Sắc mệnh chi bảo”, ván gỗ chạm 3 con rồng cuộn trong hình tròn mới phát hiện chứng minh rõ tính trung tâm và tính cung đình trong các di tích của khu di sản. Các di vật tiêu biểu này đều có giá trị đạt tầm cỡ bảo vật quốc gia của Thăng Long.

Đến thời Lê sơ, phát hiện quan trọng, phản ánh đời sống cao cấp của Hoàng cung Thăng Long lại là những sưu tập đồ gốm sứ được sản xuất tại lò Thăng Long. Sự hoàn hảo và tinh mỹ của các loại gốm trắng mỏng, đồ gốm hoa lam cao cấp trang trí rồng chân có 5 móng, in chữ Quan hay Kính, đồ ngự dụng dành cho nhà vua.

Đặc sắc là loại gốm “ngói ống hình con rồng”, hình tượng hóa các con rồng có thân và vây lưng nằm trải dài theo dốc mái. Đây là loại ngói duy nhất có ở Thăng Long, thể hiện sự sáng tạo, độc đáo trong nghệ thuật trang trí kiến trúc Hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ. Có thể nói một sưu tập đồ gốm dùng trong cung Trường Lạc, có in chữ Trường Lạc, Trường Lạc cung, Trường Lạc khố…

Khác với thời Mạc, vật liệu kiến trúc thời Lê Trung hưng rất phong phú, đa dạng, có rất nhiều loại: gạch, ngói, chân tảng, thềm bậc, tượng linh thú… nhiều và phổ biến là các loại gạch và ngói. Những viên gạch vồ màu xám kích thước nhỏ rát phổ biến. Ngói lợp tồn tại 2 dòng chính: Dòng ngói mũi sen và ngói mũi lá đều được tạo mũi ngói hớt cong nhẹ kiểu cánh sen song hành bên dòng ngói Âm – Dương…

Các đồ gốm thời Nguyễn được tìm thấy chủ yếu là gốm hoa lam, gốm men trắng ngả vàng và gốm men nâu. Trong đó, gốm Bát Tràng tìm thấy khá nhiều, chủ yếu là các loại âu, liễn có nắp, bình vôi, các loại chén nhỏ và các loại bát, đĩa lòng rộng vẽ cành trúc, khóm trúc hay hoa cúc…

… Hơi thở mùa xuân đã lan tỏa khắp phố phường, ngõ ngách ở Thủ đô. Tết đang gõ cửa từng nhà. Khi mà ai ai cũng đang tất bật sắm tết thì cũng có không ít người như chúng tôi, vẫn dành chút thời gian để tham quan Hoàng thành Thăng Long, tận mắt ngắm nhìn những di tích, di vật của Thăng Long.

Để từ đó, lắng đọng, chiêm nghiệm, nghĩ về chiều dài lịch sử hào hùng của dân tộc, với những bảo vật của Thăng Long, trung tâm quyền lực quốc gia cho đến tận hôm nay và mai sau.

Tổng thể di tích, di vật của Hoàng thành Thăng Long dù mới chỉ nghiên cứu bước đầu nhưng đã được UNESCO vinh danh là Di sản thế giới. Để minh chứng sinh động hơn cho nhận thức các giá trị của Di sản, xin dẫn lại đánh giá của một số học giả quốc tế năm 2004 về giá trị to lớn của khu di tích Hoàng thành Thăng Long sau khi họ đến thăm cuộc khai quật lớn của Viện Khảo cổ Việt Nam tại 18 Hoàng Diệu đã được công bố.

PGS. TS. Nishimura Masanari (Đại học Kan sai, Osaka, Nhật Bản): Chắc chắn đây là trường hợp lâu dài nhất trong khu vực châu Á và có lẽ chỉ La Mã (thủ đô nước Ý) mới so sánh được.

GS. Philippe Papin (Viện Cao học thực hành Sorbonne, Cộng hòa Pháp): Trên thế giới có nhiều di tích cổ hơn và hiện trạng của chúng tốt hơn, nhưng liệu chúng ta có thể tìm thấy nơi nào đó đã tồn tại và tiếp nối trong suốt hơn một thiên niên kỷ.

GS. Kunikazu (Đại học nữ Nara, Nhật Bản): Khu khai quật di tích Ba Đình cho thấy lịch sử Hà Nội hơn 1.000 năm, tức là thể hiện hơn 1.000 năm lịch sử Việt nam. So với các kinh thành trên thế giới hầu như không có khu di tích nào, những vết tích kiến trúc công điện bảo tồn trong lòng đất khá tốt như vậy.

TS. Orio Manabu (Cục Di sản Văn hóa Fukuoka, Nhật Bản): Tôi tin chắc rằng, di tích này sẽ làm ngạc nhiên với những người yêu thích lịch sử và di tích Ba Đình không chỉ ở Việt Nam mà còn ở cả các nước châu Á và thế giới… Đừng sợ nhấn mạnh giá trị của di tích này đối với cả thế giới.

Võ Thu Trang

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Điều kiện để được miễn thi ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024

Điều kiện để được miễn thi ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024

(LĐTĐ) Từ 22/4/2024, Thông tư 02/2024/TT-BGDĐT về sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT), chính thức có hiệu lực.
Hà Nội điều chỉnh tăng diện tích đất thu hồi tại 27 dự án

Hà Nội điều chỉnh tăng diện tích đất thu hồi tại 27 dự án

(LĐTĐ) Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội thống nhất điều chỉnh tăng diện tích đất thu hồi tại 27 dự án với tổng diện tích 53,21ha; điều chỉnh giảm diện tích đất thu hồi tại 11 dự án với tổng diện tích 33,18ha.
Hà Nội giảm mức thu học phí từ năm học 2023 - 2024

Hà Nội giảm mức thu học phí từ năm học 2023 - 2024

(LĐTĐ) Ngày 29/3, tại Kỳ họp thứ 15, HĐND thành phố Hà Nội đã thông qua quy định mức thu học phí đối với các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập trên địa bàn, thay thế Nghị quyết số 03/2023/NQ-HĐND được ban hành vào ngày 4/7/2023. Theo đó mức thu học phí từ năm học 2023 - 2024 sẽ giảm đáng kể.
Trao đổi kinh nghiệm, giải pháp thu hút lao động khu vực phi chính thức vào tổ chức Công đoàn

Trao đổi kinh nghiệm, giải pháp thu hút lao động khu vực phi chính thức vào tổ chức Công đoàn

(LĐTĐ) Ngày 28/3, Đoàn công tác Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội do đồng chí Nguyễn Thị Thu Thủy - Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội làm trưởng đoàn đã có buổi học tập, trao đổi kinh nghiệm với LĐLĐ quận Bình Tân và LĐLĐ Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.
LĐLĐ quận Ba Đình: Đồng hành chăm sóc sức khỏe cho người lao động

LĐLĐ quận Ba Đình: Đồng hành chăm sóc sức khỏe cho người lao động

(LĐTĐ) 100 người lao động thuộc Công đoàn cơ sở khối Doanh nghiệp quận Ba Đình đã được khám sức khỏe sinh sản và tầm soát phát hiện sớm ung thư miễn phí.
Công an quận Nam Từ Liêm đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhất

Công an quận Nam Từ Liêm đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhất

(LĐTĐ) Mới đây, Công an quận Nam Từ Liêm trang trọng tổ chức Lễ đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhất và chào mừng 10 năm ngày thành lập Công an quận (1/4/2014 - 1/4/2024).
Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm có thêm 8 Công đoàn cơ sở

Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm có thêm 8 Công đoàn cơ sở

(LĐTĐ) Sau khi thực hiện sắp xếp Công đoàn Cơ quan Dân Đảng và Công đoàn Cơ quan Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Gia Lâm, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Gia Lâm đã ra quyết định thành lập 8 Công đoàn cơ sở trực thuộc.

Tin khác

Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào”

Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào”

(LĐTĐ) Chiều 28/3, Báo Hànộimới chính thức phát động cuộc thi viết Kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào” trên báo điện tử Hànộimới và ấn phẩm Hànộmới Cuối tuần.
Linh Thiêng đình Vẽ

Linh Thiêng đình Vẽ

(LĐTĐ) Hằng năm, cứ đến ngày 9 và 10/2 Âm lịch, những người con làng Kẻ Vẽ trên mọi miền Tổ quốc lại trở về phường Đông Ngạc (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) tham dự lễ hội đình Vẽ để tưởng nhớ, tri ân các vị thần. Đây cũng là nét văn hóa tín ngưỡng truyền thống được người làng Kẻ Vẽ lưu giữ hàng trăm năm qua.
Người dân Hoài Đức nỗ lực xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao trong năm nay

Người dân Hoài Đức nỗ lực xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao trong năm nay

(LĐTĐ) Phấn khởi trước sự đổi mới toàn diện về cơ sở hạ tầng, giáo dục đào tạo, nhất là các hoạt động an sinh xã hội, đời sống vật chất, tinh thần, nhân dân huyện Hoài Đức quyết tâm phấn đấu xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao trong năm 2024.
Chung tay xây dựng xã hội hạnh phúc

Chung tay xây dựng xã hội hạnh phúc

(LĐTĐ) Ngày 20/3 hằng năm còn được gọi là ngày Quốc tế hạnh phúc, với thông điệp: Cân bằng, hài hoà là một trong những chìa khoá để mang đến hạnh phúc. Với mục tiêu không chỉ là ngày mang ý nghĩa biểu tượng đơn thuần, mà còn là ngày hành động, tích cực và nỗ lực nhiều hơn, Hà Nội đã tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 11 năm Ngày Quốc tế hạnh phúc (20/3/2013 - 20/3/2024) với các hình thức phong phú và đa dạng, hấp dẫn.
Giữ hồn lễ hội truyền thống

Giữ hồn lễ hội truyền thống

(LĐTĐ) Các lễ hội trên địa bàn thành phố Hà Nội đã tạo nên sắc thái riêng của những lễ thức, phong tục tập quán truyền thống người Hà Nội. Bảo vệ và phát huy giá trị các lễ hội truyền thống là giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa Thăng Long, tạo nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, góp phần định vị thương hiệu văn hóa Hà Nội.
Biến nơi đổ rác thành công viên

Biến nơi đổ rác thành công viên

(LĐTĐ) Khu vực bờ vở sông Hồng, dưới chân cầu Long Biên trước đây là bãi đất hoang phế với rác thải ngập ngụa, nay đã thay một diện mạo mới, trở thành công viên để trẻ em vui chơi, người già tập thể dục...
Hồi ức ùa về qua góc nhìn ký họa đô thị phố Châu Long

Hồi ức ùa về qua góc nhìn ký họa đô thị phố Châu Long

(LĐTĐ) Sáng 16/3, nhiều người dân trên địa bàn quận Ba Đình đã đến tham quan triển lãm "Đánh thức nét đẹp kiến trúc phố Châu Long qua góc nhìn ký họa đô thị". Gần 30 bức tranh tràn đầy cảm xúc về phố cổ Hà Nội gắn với những nét đẹp văn hóa, lịch sử và quá trình đô thị hóa đã được trưng bày tại Vườn hoa Vạn Xuân.
Biến bãi rác thành công viên rừng giữa Thủ đô

Biến bãi rác thành công viên rừng giữa Thủ đô

(LĐTĐ) Hưởng ứng sáng kiến của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, từ tháng 11/2023, mô hình thí điểm "Sân chơi trên bãi rác Phúc Tân" với quy mô 1.000 m2 đã được thực hiện tại tổ 1, phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm với sự ủng hộ rất lớn từ địa phương. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về môi trường và hệ sinh thái, tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần, tạo không gian lành mạnh gắn kết người dân.
Tiếp tục hiện thực hóa khát vọng xây dựng Thủ đô giàu đẹp

Tiếp tục hiện thực hóa khát vọng xây dựng Thủ đô giàu đẹp

(LĐTĐ) Sau sự kiện mang tính lịch sử về mở rộng địa giới hành chính, thành phố Hà Nội đã có bước chuyển mình chưa từng có. Tuy nhiên, để hiện thực hóa khát vọng xây dựng Thủ đô giàu đẹp, văn minh và hiện đại xứng tầm khu vực còn nhiều việc phải làm. Trong đó, đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối, lan tỏa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm mang tính chiến lược.
Hoa bưởi đầu mùa tỏa hương khắp phố phường Hà Nội

Hoa bưởi đầu mùa tỏa hương khắp phố phường Hà Nội

(LĐTĐ) Những năm gần đây, hoa bưởi đã trở thành một thức quà không thể thiếu của người Hà Nội mỗi dịp Xuân về. Dịp này, dạo quanh phố phường Thủ đô, đâu đâu cũng bắt gặp những gánh hàng rong chất đầy hoa bưởi.
Xem thêm
Phiên bản di động