Mở rộng thẩm quyền chứng thực của UBND cấp Xã, Huyện vẫn còn vướng mắc

Cần thiết

Trước đây việc chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản có giá trị dưới 50 triệu đồng thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện; hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản có giá trị trên 50 triệu đồng thì thuộc thẩm quyền công chứng của Phòng Công chứng; còn UBND cấp xã không được giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản.

Theo Luật Nhà ở năm 2014 thì UBND cấp xã (nơi có nhà ở) có thẩm quyền thực hiện chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến nhà ở. Tuy nhiên, riêng về hoạt động chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản thì UBND cấp xã vẫn không có thẩm quyền. Chính vì vậy đã gây ra một số bất hợp lý như việc quy định hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản phải do tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận hoặc do UBND cấp huyện thực hiện chứng thực (đối với hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản có giá trị dưới 50 triệu đồng) đã gây khó khăn cho người dân trong việc đi lại vì UBND huyện ở cách xa nơi người dân sinh sống và giao thông đi lại thường gặp nhiều khó khăn.

Với quy định mới, người dân sẽ có nhiều thuận lợi khi đi chứng thực.

Thêm vào đó, việc xác định giá trị của bất động sản (trên hoặc dưới 50 triệu đồng) thường không đảm bảo chính xác, nhiều trường hợp các bên giao dịch có thể khai man về giá trị tài sản và nhiều trường hợp người thực hiện chứng thực cũng rất khó để có thể xác minh hoặc xác minh sẽ mất rất nhiều thời gian. Hơn nữa, việc xác định “mốc” 50 triệu đã được Nghị định số 75/2000/NĐ-CP quy định cách đây gần 15 năm đã trở nên bất hợp lý…

Một điểm nữa, theo Nghị định số 79/2007/NĐ-CP về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký, người yêu cầu chứng thực chữ ký phải ký trước mặt người có thẩm quyền chứng thực. Tuy nhiên quy định này không khả thi khi thực hiện cơ chế một cửa, người có thẩm quyền chứng thực thường không có mặt tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả. Nghị định 79 không quy định các giấy tờ, văn bản không được dịch nên trong quá trình chứng thực rất nhiều trường hợp các giấy tờ được dịch chưa được hợp pháp hóa lãnh sự, hoặc có nội dung trái đạo đức… nhưng Phòng Tư pháp không có cơ sở để từ chối.

Nghị định 23 được ban hành thay thế NĐ 79 đã khắc phục được những hạn chế cơ bản. Cụ thể: Việc giao cho UBND cấp xã thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản là động sản là tận dụng được cơ sở vật chất và nhân lực sẵn có của UBND cấp xã, tránh lãng phí. Thêm vào đó đa số trường hợp người thực hiện chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã thường nắm rõ về nhân thân, có mối quan hệ quen biết với chủ thể giao dịch, biết rõ đối tượng giao dịch sẽ đảm bảo nhanh gọn do giảm bớt thời gian xác minh.

Đối với trường hợp chứng thực chữ ký tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông thì công chức tiếp nhận hồ sơ kiểm tra các giấy tờ, nếu nhận thấy người yêu cầu chứng thực có đủ điều kiện thì đề nghị người yêu cầu chứng thực ký vào giấy tờ cần chứng thực và chuyển cho người có thẩm quyền ký chứng thực.

NĐ 23 cũng quy định các giấy tờ, văn bản không được dịch để chứng thực chữ ký của người dịch: Giấy tờ, văn bản đã bị tẩy xóa, sửa chữa; thêm, bớt nội dung không hợp lệ; Giấy tờ, văn bản bị hư hỏng, cũ nát không xác định được nội dung; Giấy tờ, văn bản đóng dấu mật của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền hoặc không đóng dấu mật nhưng ghi rõ không được dịch; Giấy tờ, văn bản do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền của nước ngoài cấp, công chứng hoặc chứng nhận chưa được hợp pháp hóa lãnh sự…

Vướng mắc

NĐ 23/2015/NĐ-CP đã cơ bản giải quyết được những bất cập của NĐ 79, tuy nhiên theo luật sư Nguyễn Thị Quyên (Cty TNHH Luật Everest), đối với việc chứng thực những giao dịch có liên quan đến hình thức, nội dung, trình tự thủ tục thực hiện hợp đồng thì hiện Nghị định 23 chưa quy định cụ thể, rõ ràng. Điều này ít nhiều có thể khiến cán bộ làm công tác chứng thực ở cơ sở lúng túng. Thêm vào đó, khi được giao thêm thẩm quyền này, không phải Phó Chủ tịch, Chủ tịch UBND xã, phường nào cũng nắm vững Luật. Do đó, giai đoạn đầu triển khai thực hiện có thể ở một số địa phương sẽ xảy ra sai sót trong công tác chứng thực!?

Luật sư Nguyễn Thị Quyên

Một vướng mắc nữa đó là các trường hợp giao dịch khác như di chúc, đặt cọc, phía UBND xã sẽ không nắm được do pháp luật không yêu cầu phải đăng ký các giao dịch này ở xã. Thực tế đã có những trường hợp giao dịch khi bị ngăn chặn, không thực hiện được ở tổ chức hành nghề công chứng, người dân liền tìm đến UBND cấp xã để chứng thực hoặc ngược lại. Kết quả là cùng một “sổ đỏ” nhưng có khi được đem đi giao dịch với nhiều người, dẫn đến các tranh chấp, khiếu kiện.

Theo quan điểm của một số chuyên gia về luật, để NĐ 23 thực sự đi vào cuộc sống cần tổ chức tập huấn để nâng cao năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác chứng thực ở xã phường, hạn chế tối đa rủi ro. Cùng với đó, phòng Kiểm soát thủ tục hành chính của Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố cũng cần tham mưu để triển khai thủ tục hành chính liên quan đến công tác chứng thực cho tốt. Quy trình thủ tục tốt, chắc chắn thì mới không phát sinh tiêu cực.

Phước Long