Kỳ cuối: Kỳ vọng vào sự phát triển của văn chương

	Kỳ 2: Hương sắc Hà Thành qua hội họa
	Kỳ 1: Vun đắp tình yêu Hà Nội qua âm nhạc

Gửi tình yêu Hà Nội vào trang viết

Cảm giác như kho cảm hứng về thành phố nghìn năm sẽ không bao giờ vơi cạn. Tất nhiên, viết về Hà Nội là rất khó. Viết bình thường thì dễ, để viết hay là rất khó. Bởi văn học nghệ thuật đòi hỏi những cái mới mẻ, sáng tạo. Đã có quá nhiều người viết về Hà Nội và sẽ vẫn còn được khai thác tiếp tục. Mỗi nhà văn tài hoa đều biết chọn cho mình một góc, một khía cạnh khai thác để có thể cống hiến cho cuộc đời những tác phẩm hay.

Nhà văn Đỗ Phấn, chia sẻ: “Một thành phố sống động đến như thế có viết nhiều đời vẫn không hết chuyện. Hôm nay ta quan tâm đến một câu chuyện Hà Nội hoặc những câu chuyện về Hà Nội trong quá khứ thì chuyện mới vẫn xảy ra hàng ngày. Đấy mới chỉ là về mặt thông tin mà thôi. Văn học còn định làm những việc lớn hơn thế. Cho nên chẳng cứ ở Hà Nội mà bất kì đâu cũng có thể làm việc không ngừng”.

Nhiều nhà văn đã và đang viết về Hà Nội trong quá trình đô thị hóa mau lẹ. Thành phố cũng đang tích cực xây dựng đô thị thông minh, thách thức rất lớn. Với mỗi nhà văn là công dân Thủ đô, đều có trách nhiệm làm giàu thêm để tôn bồi giá trị, trong bối cảnh rất nhiều những lối ứng xử đẹp của thành phố đã mất đi. Sự lấn át của các loại hình giải trí, sự nhạt phai trong mối quan hệ xã hội và bản sắc của mảnh đất văn hiến rất cần những tiếng nói, sự đóng góp của các nhà văn.

Khẳng định thêm điều đó, nhà văn Nguyễn Việt Hà, cho hay: “Không chỉ có tình yêu nói suông bằng miệng, mà phải bằng hành động. Trách nhiệm của nhà văn là có những áng văn hay, tiếp nối vào kho tàng tinh hoa văn chương của Thủ đô”.

Hà Nội là nguồn cảm hứng sáng tác bất tận của nhiều nghệ sĩ. Bởi thế trong những năm qua nhiều tạp văn, tản văn về Hà Nội đã được xuất bản, nhân lên tình yêu trong lòng độc giả

Nhằm có thêm nhiều sáng tác văn chương hay về Hà Nội, đầu tháng 11-2018, Hội Nhà văn Hà Nội đã tổ chức Hội thảo “Nâng cao phẩm chất Hà Nội trong sáng tạo văn học”. Nhiều vấn đề quan trọng chung quanh chủ đề này đã được thảo luận sôi nổi. Với tư cách một người sinh sống ở Hà Nội hơn 60 năm, tham gia vào đời sống nghiên cứu văn học nghệ thuật, Giáo sư Phong Lê (Viện Văn học) cho rằng, phẩm chất Hà Nội là câu chuyện rất đáng bàn và con đường văn học là một giải pháp trong việc định danh phẩm chất ấy.

Đề đạt giải pháp nâng cao phẩm chất Hà Nội trong sáng tạo văn học, các tham luận cho rằng, cần lưu ý một số vấn đề. Thứ nhất, nhân vật trung tâm, không khí trong các tác phẩm văn chương phải mang bản sắc Hà Nội, nhất là chân dung người trí thức. Trong bối cảnh hôm nay, phẩm chất của dạng nhân vật này cần được coi là một trọng tâm của sáng tạo văn học. Thứ hai, đội ngũ người cầm bút phải luôn hết mình trong sáng tạo, thể hiện trách nhiệm, lương tâm trước đời sống, thể hiện tình cảm yêu dấu của mình với Thăng Long - Hà Nội. Thứ ba, cần đầu tư vào lớp nhà văn trẻ đang sống và viết tại Hà Nội. Nhà văn nói chung và nhà văn trẻ nói riêng cần đi sâu vào thực tế hơn, tìm hiểu, lắng nghe những chuyển dịch của đời sống để viết những áng văn đủ sức lay động.

Nhân lên tình yêu với bạn đọc

Chục năm qua, tiếp nối những áng tản văn, tùy bút của những nhà văn tên tuổi như Vũ Bằng, Thạch Lam, Nguyễn Tuân, sau này là Băng Sơn, Tô Hoài…Nhiều tác phẩm dưới dạng tản văn, tùy bút cũng được đông đảo nhà văn đương đại quan tâm, đúng nghĩa là trăm hoa đua nở. Có thể kể đến các tác phẩm như: “Con giai phố cổ” của Nguyễn Việt Hà; “Đi dọc Hà Nội”, “Đi ngang Hà Nội” của Nguyễn Ngọc Tiến; “Hà Nội thì không có tuyết” của Đỗ Phấn; “Tự nhiên như người Hà Nội”, “Hà Nội là Hà Nội”, “Mỗi góc phố một người đang sống”, “Còn ai hát về Hà Nội” của Nguyễn Trương Quý; “Thương thế ngày xưa” của Lê Minh Hà; “ở Hà Nội” của YuKi; “Yêu Hà Nội thích Sài Gòn” của Hồng Phúc; “Hà Nội một thời tuổi trẻ” của Trần Văn Thụ… Mỗi tác giả một giọng điệu.

Có người chuyên viết về món ăn, thú chơi, với chất văn khảo cứu sâu sắc, có số liệu cụ thể, thậm chí như viết biên niên về Hà thành. Có gương mặt xuất bản đến cả chục đầu sách về TP mình yêu, nhưng cũng có người chỉ rẽ ngang với một cuốn duy nhất. Ngoài ra, còn nhiều tuyển tập khác được các đơn vị xuất bản chọn lọc từ các bài tạp văn, tạp bút đăng trên các ấn phẩm báo chí. Điều đó cho thấy tản văn, tùy bút về Hà Nội đang trở thành đề tài thời thượng, như lời nhà văn Nguyễn Việt Hà chia sẻ.

Nhà văn Đỗ Phấn cho rằng, Hà Nội là đề tài vô tận mà bản thân ông khai thác mãi không hết. Vậy nên, với 25 cuốn sách của Đỗ Phấn về Hà Nội thì có nhiều tạp văn, ông viết về một thời còn trong veo, với nếp ăn, nếp ở cùng cách đối nhân xử thế... Bạn đọc đánh giá cao sự nhìn nhận tinh tế, nhớ tỉ mỉ những chi tiết cũ, cách đây mấy chục năm của Đỗ Phấn. Văn của Đỗ Phấn dắt độc giả đi từ câu chuyện này sang câu chuyện khác, với những tản văn thú vị, như: “Bún cá Hà Nội”, “Nắm cơm của mẹ”, “Lược khảo về quả cà”, “Dưa muối tùy tay”, “Thịt luộc mắm tép”, “Cháo nóng húp quanh”... Đỗ Phấn “bật mí”, thực chất, khi viết về Hà Nội, anh quan tâm tới cách ăn của người Hà Nội chứ không quan tâm đến món ăn nhiều lắm. Điều đó chứng tỏ tình yêu, tài năng của ông dành cho Hà Nội.

Còn Nguyễn Trương Quý, một cây bút tài năng, tinh tế đang độ sung sức đã viết rất nhiều về Hà Nội, với những cái nhìn đa chiều. Nhưng toát lên trong sách của anh là một Hà Nội đầy chất nhân văn, có nhiều tầng lớp giá trị văn hóa mà chúng ta phải gìn giữ. Trong một cuộc trò chuyện, nhà văn Nguyễn Trương Quý trải lòng: “Hà Nội bây giờ đang xây dựng một hiện trạng mới, tôi nghĩ là đang có rất nhiều vấn đề, nhiều mâu thuẫn, xung đột, nhưng có lẽ cái sự phát triển nóng ấy đang là một cách tổ chức, sắp xếp lại các mối quan hệ xã hội. Nói cho công bằng thì các cơ quan quản lý cũng cho thấy sự cố gắng từng bước tháo gỡ cái mớ bòng bong ấy. Dù không phải lúc nào cũng thành công, nhưng họ cũng có một ý thức xây dựng một khung cảnh văn hóa…”

Có nhà văn nói rằng, giá trị bền vững của Thủ đô cần được khắc sâu, làm giàu thêm để tôn bồi giá trị, trong bối cảnh rất nhiều những lối ứng xử đẹp của thành phố đã mất đi. Sự lấn át của các loại hình giải trí, sự nhạt phai trong mối quan hệ xã hội và bản sắc của mảnh đất văn hiến rất cần những tiếng nói, sự đóng góp của các cây bút.

Mới đây, tác giả Uông Triều cũng đã có tập sách “Hà Nội quán xá phố phường”, gồm những bài ghi chép, tản mạn về các di tích, con phố, những vấn đề tưởng đã cũ của Hà Nội. Qua con mắt của nhà văn trẻ từ tỉnh xa về lập nghiệp, Hà Nội vẫn còn nhiều điểm cần khám phá, gợi được sức liên tưởng rộng lớn. Một tác giả trẻ khao khát viết tạp văn về Hà Nội là Lê Văn Thành, sinh tại Quảng Ninh. Hiện Thành lập nghiệp ở Hà Nội, là tác giả của hai cuốn sách kỹ năng sống, hiện đang đi tìm những vẻ đẹp Hà Nội theo cách của mình, để nghĩ và để viết. Điều tác giả trẻ này quan tâm nhất không phải là những phố cây, mà là những con ngõ. Ngõ trong phố cổ, ngõ ngoài ngoại thành. Thành bảo, phải quan sát tinh tế, mới nhận ra những vẻ đẹp của Hà Nội. Khi ấy mới thêm yêu, muốn hòa quyện, tiếp tục khám phá, và viết.

Độc giả yêu Hà Nội sẽ tìm được nhiều giá trị qua những trang văn, cũng sẽ yêu mến các nhà văn đã dành nhiều tâm sức để gợi nên sức hấp dẫn của thành phố hòa bình. Chúng ta kỳ vọng vào sự phát triển của văn chương. Văn chương là một thành tố của văn hóa. Thương hiệu Thành phố Vì hòa bình, chắc chắn, cũng sẽ được tôn vinh nhiều trong những áng văn đẹp.

Lê Thắm – Văn Học