Không phân biệt đối xử với trường ngoài công lập

20 năm - chặng đường nhìn lại

ĐH Thăng Long, cơ sở giáo dục ĐH NCL đầu tiên ở nước ta

Thứ trưởng Bùi Văn Ga nhấn mạnh, trong 20 năm qua, các trường ĐH - CĐ ngoài công lập (NCL) đã phát triển nhanh chóng, thực hiện hóa chủ trương XHH giáo dục của Đảng và Nhà nước. Theo thống kê, năm 2013 có 90 trường NCL (61 trường ĐH - 29 trường CĐ), chiếm khoảng 22,2% tổng số các trường ĐH, CĐ toàn quốc. Các trường này đang đào tạo trên 314.054 SV (chiếm khoảng 14,4% tổng số SV cả nước).

Bên cạnh đó, số lượng ngành đào tạo, trình độ đào tạo của các trường ngày càng tăng và phát triển đa dạng với 522 ngành đào tạo trình độ CĐ, 582 ngành đào tạo trình độ ĐH, 36 ngành/chuyên ngành đào tạo trình độ thạc sĩ, 3 ngành/chuyên ngành đào tạo trình độ tiến sĩ.

Khối trường NCL này đang đào tạo 1.143 ngành/chuyên ngành. Nhiều trường đã chuyển sang đào tạo các ngành thuộc nhóm kỹ thuật – công nghệ, là những ngành đào tạo đang có nhu cầu nhân lực cao trong những năm gần đây và cần có sự đầu tư lớn của các trường. Quy mô đào tạo của các cơ sở giáo dục NCL ngành càng tăng, góp phần không nhỏ để tăng tỷ lệ sinh viên/1 vạn dân ở nước ta. 

Đáng chú ý, khi mới thành lập, các trường NCL chủ yếu tập trung đào tạo các ngành kinh tế, quản trị kinh doanh, CNTT, ngoại ngữ, kế toán, tài chính-ngân hàng… là các ngành không đòi hỏi cao về đầu tư cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, trang thiết bị thực hành. Còn hiện nay, nhiều trường đã chuyển hướng sang đào tạo các ngành thuộc nhóm kỹ thuật-công nghệ, là những ngành, chuyên ngành đang có nhu cầu nhân lực cao, cần đầu tư lớn.

Mặt khác, để bảo đảm chất lượng đào tạo, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, cán bộ cơ hữu của các trường NCL cũng từng bước được cải thiện. Đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý đến năm học 2012-2013 đạt 13.796 người. Nhiều trường đã có chính sách khuyến khích và gửi giảng viên trẻ đi đào tạo sau ĐH tại các cơ sở giáo dục trong nước và nước ngoài; tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy hiện đại, chú trọng đầu tư chương trình, tăng cường hợp tác quốc tế để triển khai hiệu quả nhiều chương trình đào tạo tiên tiến…

Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT cũng chỉ ra nhiều khó khăn, hạn chế về cơ chế chính sách, tâm lý xã hội… trong xây dựng và phát triển các trường CĐ-ĐH NCL. Ngoài ra, số lượng trường NCL và quy mô đào tạo tăng nhanh nhưng điều kiện bảo đảm chất lượng chưa tương xứng; các trường mới quan tâm phát triển đào tạo, chưa đầu tư đồng bộ cho hoạt động nghiên cứu khoa học; mô hình quản lý, quản trị ĐH chưa rõ ràng, minh bạch.
 

Nhiều trường NCL gặp khó khăn trong tuyển sinh. Ảnh minh hoạ

Bên cạnh đó, mô hình quản lý, quản trị đại học đối với các trường ĐH ngoài công lập còn là vấn đề mở, qua quá trình hoạt động thực tiễn đã phát sinh mâu thuẫn, vướng mắc nội bộ kéo dài liên quan đến mối quan hệ giữa HĐQT và BGH; giữa chủ đầu tư và đội ngũ GV giảng dạy. Do đó, uy tín xã hội của một số trường còn thấp, không thu hút người học, thậm chí có trường một số năm gần đây đã không thể tuyển được SV vào học. 

“Không tội gì cho con vào học trường NCL”

Sau phần đánh giá của Bộ, hội nghị lập tức trở thành diễn đàn “nóng” với hàng loạt ý kiến phát biểu, đề xuất của đại diện các trường NCL trên toàn quốc, mong muốn được tháo gỡ  khó khăn.

GS-TS Trần Hồng Quân, Chủ tịch Hiệp hội các trường CĐ-ĐH NCL Việt Nam đề cập đến một bất cập lớn là sự phân biệt đối xử giữa SV trường CL và NCL về chính sách đãi ngộ của nhà nước. SV công lập được nhà nước xét cấp học bổng, được hỗ trợ 60-70% chi phí đào tạo, chỉ đóng một mức học phí rất thấp so với chi phí đó. Còn các SV NCL  không được đãi ngộ, ngược lại phải gánh phần thuế do nhà trường phải nộp thuế cho nhà nước

Ông Trần Hữu Nghị, Hiệu trưởng ĐHDL Hải Phòng nêu thêm một bất cập về đầu ra nữa là trong khi SV các trường công được xã hội giơ tay đón thì nhiều địa phương lại tuyên bố thẳng thắn không nhận các SV NCL. “Vậy thì không tội gì cho con vào học trường NCL. Dù trường có xây dựng thương hiệu tốt bao nhiêu đi chăng nữa thì SV vẫn không vào” - ông Nghị phân tích tâm lý với tư cách một phụ huynh. 

GS.TS Trần Hồng Quân cho rằng mặc dù các trường ĐH NCL ở VN được hình thành từ nhiều phương thức khác nhau nhưng các cơ quan quản lý nhà nước lại đưa ra một chính sách chung cho tất cả các trường NCL và đều coi là “vì lợi nhuận”. Bộ Tài chính hiện quy định tất cả các trường ĐH NCL phải chịu mức thuế thu nhập doanh nghiệp là 10% (trước đó nhiều trường đã phải nộp thuế thu nhập ở mức 25%). “Không nên xem các trường NCL là doanh nghiệp, còn nếu là DN thì phải là DN rất đặc biệt. Nên hoàn lại thuế cho các trường NCL và có giám sát” - Ông Nguyễn Đình Ngộ, Hiệu trưởng ĐH Phú Xuân - Huế nêu quan điểm.

Bà Trần Kim Phương, Chủ tịch HĐQT Trường CĐ Asean cho rằng, yếu tố quan trọng nhất để phát triển một chủ trương đúng đắn là chính sách tốt. Nếu các trường có đủ tiềm năng xây dựng thì phải được khuyến khích chứ không nên bị “khoá chân” như hiện nay. Ngoài ra, Bộ cần xác định rõ vai trò trường NCL để các trường này không phải đào tạo chạy theo ngành “hot” bởi một số trường công  lợi dụng cơ sở vật chất của nhà nước để tuyển sinh sẽ dễ hơn trường NCL rất nhiều.

Quán triệt triệt để sự công bằng

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh XHH là chủ trương nhất quán, được minh chứng không chỉ trong giáo dục mà còn rộng ra cả nền kinh tế. Trong lĩnh vực giáo dục, XHH đã mang lại nhiều lợi ích. Phó Thủ tướng đồng tình với quan điểm cho rằng thực hiện XHH trong giáo dục không chỉ vì nhà nước không có tiền mà quan trọng nhất là có những điểm mà khu vực công lập dù muốn cũng không làm được ngay, phải để khu vực NCL với thế mạnh riêng của mình thực hiện như bỏ ra 1,5 triệu USD mua một chương trình giảng dạy; mạnh dạn mời giảng viên nước ngoài…

Đánh giá cao tâm huyết, nỗ lực, kiên trì, kiên nhẫn của các trường NCL, Phó Thủ tướng cho rằng sự có mặt của trường NCL làm cho tuyệt đại đa số trường công lập cũng phải đổi mới. Do đó, kết quả của trường công có sự đóng góp của trường NCL” - Phó Thủ tướng biểu dương kết quả đáng tự hào của các trường NCL trong 20 năm qua.

Về những khó khăn, bất cập, đặc biệt là sự thiếu công bằng mà các trường NCL đang bị “phân biệt đối xử” hiện nay, Phó thủ tướng quán triệt: “Tinh thần chung là nhất định phải quán triệt triệt để sự công bằng, bình đẳng. Nếu chúng ta nhất định quán triệt thấm nhuần thì sẽ có cách làm. Ví dụ về chỉ tiêu tuyển sinh, thay vì tăng chỉ tiêu cho trường công, Bộ sẽ không tăng nữa, mà khuyến khích hợp tác với các trường tư thục”.

Bản thân trong khối ĐH, Bộ đang quản trên 40 trường, còn lại gần 400 trường không thuộc Bộ (trong đó có 90 trường NCL). Phó Thủ tướng đặt câu hỏi: “Liệu Bộ có dám khẳng định không có tình trạng “con đẻ - con nuôi” không? Bộ có thiên vị không?... Sau khi nghe “các ông con nuôi kêu rất dữ”, Phó Thủ tướng thừa nhận còn có nhiều thứ chưa công bằng. 

Phó Thủ tướng cũng chính thức “đặt hàng” Hiệp hội các trường CĐ-ĐH NCL tập hợp, phân tích giúp Bộ GD-ĐT và Chính phủ những bất cập về chính sách trong phát triển các trường NCL hiện nay để cùng các bộ, ngành có liên quan tập trung giải quyết nhanh chóng từng vấn đề.

Nguồn HNMO