Cấm thì cứ cấm…

Vô hiệu lệnh cấm

Tìm lò gạch thủ công giờ chẳng khó chút nào, sát nội thành Hà Nội là huyện Quốc Oai vốn nổi tiếng với thôn Thụy Khuê, xã Sài Sơn bởi nơi đây vẫn còn nhiều lò gạch ngày đêm tỏa khói, còn người dân trong thôn coi việc sống nhờ những viên gạch thủ công là chuyện bình thường. Trước năm 2010,  thôn Thụy Khuê có hơn 50 lò gạch thủ công các loại, chiếm hơn 80% số lò gạch của cả xã Sài Sơn. Thực hiện chủ trương xóa bỏ lò gạch thủ công, năm 2011, xã đã mời tất cả các chủ lò để tuyên truyền, vận động, yêu cầu họ tự tháo dỡ, di dời vật dụng và trả lại mặt bằng xong trước ngày 20/12/2011. Nhưng có lẽ việc xử lý chỉ chiếu lệ bởi sau mỗi lần xã ra quân dẹp lò là cảnh các chủ lò, thợ làm thuê lại thấy đến trụ sở xã nhận lại đồ nghề sản xuất gạch, còn xã cũng chẳng giữ làm gì vì không có chỗ chứa.

Ảnh minh họa

Nếu như những lò gạch tại xã Sài Sơn chỉ trong một phạm vi nhất định thì quần thể lò gạch thôn Mạch Lũng (xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, Hà Nội) lại nằm san sát nhau kéo dài cả cây số ở bờ bắc sông Hồng. Phải gọi đây là công trường mới đúng bởi lúc nào cũng tấp nập ô tô ra vào lấy hàng, chở than, củi cung cấp cho các lò. Có lẽ quyết định xóa lò gạch thủ công vẫn chưa đến được nơi đây, điều này thể hiện rõ trên nét mặt bình thản của các chủ lò. Chỉ một khu vực rộng bao quanh các lò với cơ man nào là chuối rồi dòng sông Hồng như một thành lũy lượn sát, Quang, một chủ lò tự tin khoe chẳng mấy khi dân trong xã phàn nàn vì khói ít tạt vào khu dân cư, với lại cả xã này rồi mấy xã bên cả thanh niên lẫn người trung tuổi đều đổ về đây xin việc, cuộc sống đầu tắt mặt tối một tí nhưng được cái việc đều, không phải lo cảnh nay làm mai nghỉ. Vui chuyện Quang khoe giữa tháng 4/2013 xã có yêu cầu các chủ lò không hoạt động nữa. Không hoạt động thì hàng trăm con người sống bằng gì, rồi còn hàng triệu viên gạch mộc đang chờ vào lò, hàng trăm tấn than mới đưa về nếu không dùng để đốt gạch thì có đem nấu cơm vài năm cũng không hết.

Đúng là dân xã Đại Mạch ít khi phải hứng khói lò thật, bởi vì bao nhiêu khói đều tạt hết sang thôn Đẹp, xã Tráng Việt, huyện Mê Linh. Khói khiến lá cây trong thôn héo rũ, chẳng mấy khi có màu xanh mướt. Bất bình với sự vô lý người này kiếm tiền còn người kia ngửi khói độc nên dân trong thôn cũng có kiến nghị với chính quyền có lời với xã bạn tìm cách xử lý. Nhưng văn bản qua lại rồi mọi chuyện lại đâu vào đấy.

Liệu vẫn chỉ là chỉ đạo?

Vào tháng 5/2013, Sở Xây dựng Hà Nội lập đoàn kiểm tra việc xóa lò gạch thủ công tại các huyện ngoại thành, đôn đốc các huyện có nhiều vỏ lò như Chương Mỹ, Quốc Oai và Phúc Thọ nghiêm chỉnh chấp hành việc xóa bỏ các lò theo đúng chỉ đạo của thành phố. Sau đợt kiểm tra này, Sở Xây dựng cho biết đến tháng 4/2013 toàn thành phố vẫn còn 189 vỏ lò gạch thủ công. Hiện vẫn còn 6 huyện có lò gạch thủ công hoạt động, chưa tháo dỡ hoặc tháo dỡ một phần, như huyện Quốc Oai còn 71 lò, Chương Mỹ 36 lò, Ba Vì 34 lò, Đan Phượng 26 lò, Phúc Thọ 17 lò và Thạch Thất còn 5 lò. Nguyên nhân là do các huyện, các xã chưa kiên quyết thực hiện kế hoạch số 130/KH-UBND của thành phố về xóa lò gạch thủ công.   

Ngay sau khi nhận được báo cáo của Sở Xây dựng, UBND thành phố Hà Nội đã có Công văn số 2462/VP-QHXDGT chỉ đạo các huyện Quốc Oai, Chương Mỹ, Ba Vì, Đan Phượng, Phúc Thọ, Thạch Thất phải khẩn trương chỉ đạo xoá các lò gạch thủ công gây ô nhiễm môi trường. Chủ tịch UBND các huyện nói trên nghiêm túc kiểm điểm về việc chậm tiến độ thực hiện kế hoạch số 130/KH-UBND ngày 17/10/2012 của UBND thành phố. Tiếp tục thực hiện kế hoạch trên, hoàn thành việc xoá bỏ lò gạch thủ công trong tháng 6/2013. Đồng thời, kiểm tra, rà soát về tình trạng các lò gạch thủ công đang hoạt động tại địa phương. Từ đó, có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm của các chủ lò gạch, xác định trách nhiệm để xảy ra vi phạm của chủ tịch UBND cấp xã và xử lý theo thẩm quyền.

Chủ tịch UBND các huyện, thị xã chịu trách nhiệm và không để xảy ra tình trạng tái hoạt động của các lò gạch thủ công tại địa phương. Kiểm tra, rà soát kỹ và tổng hợp báo cáo kết quả tình hình hoạt động của các loại hình hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn gửi Sở Xây dựng tổng hợp báo cáo UBND TP trước ngày 30/6/2013. Nếu thực hiện đúng yêu cầu này thì thời hạn chỉ còn 2 ngày nữa, liệu các địa phương có thực hiện được hay vẫn chỉ là chỉ đạo.

Gia Bảo