Bức huyết họa để đời

	Ngày hội "Đọc và học tập suốt đời theo tấm gương Bác Hồ vĩ đại"
	Triển lãm "Tặng phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh – Những câu chuyện chưa kể"

Đại tá – họa sĩ Lê Duy Ứng, sinh năm 1947, thương binh hạng 1/4 đến từ quê hương Quảng Bình. Khi đang học năm thứ 3 Đại học Mỹ thuật Hà Nội, nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc, tháng 9 năm 1971, ông xếp bút nghiên lên đường nhập ngũ và trở thành lính trinh sát Trung đoàn 101, Sư đoàn 325.

Họa sĩ Lê Duy Ứng

Chấm máu mắt xuất thuần ký họa chân dung Bác

Trong chiến dịch mùa xuân năm 1975, theo đội hình thuộc Quân đoàn 2 với cương vị trợ lý tuyên huấn tiến vào giải phóng Sài Gòn. Rạng sáng ngày 28/4/1975, khi đang ngồi trên xe tăng số 847, vừa chụp ảnh, vừa quay phim, vừa vẽ ký họa, vừa chiến đấu… Ông thấy rất nhiều bộ đội xông lên và bị trúng đạn ngã xuống, những người đồng đội từ phía sau chạy vội đến nắm lấy lá cờ trong tay người lính sắp ngã để lá cờ Tổ quốc không rơi xuống đất. Sau khi đến gần cửa ngõ Sài Gòn, cách 30 km, tại căn cứ Nước Trong (Đồng Nai), ông bị trúng đạn hỏng cả hai mắt và không còn nhìn thấy ánh sáng nữa.

Khi bị trúng đạn vào mặt và vào người, sau này ông mới biết đó là súng chống tăng của Mỹ bắn vào xe tăng. Chiến sĩ Lê Duy Ứng bị ngất rất lâu không hay biết gì. Khi tỉnh dậy, ông thấy đồng chí trinh sát bên cạnh mình đã hy sinh. Lúc này Lê Duy Ứng đã nghĩ đến Bác Hồ. Tưởng mình sắp hy sinh vì hai mắt, đầu và ngực bị chảy máu quá nhiều nhưng ông cảm thấy mình rất tỉnh táo (kinh nghiệm nơi chiến trường, ai tỉnh táo khi bị thương sẽ hy sinh).

Với tấm lòng của người chiến sĩ cách mạng đối với Tổ quốc, với Bác Hồ, ông nghĩ trước khi hy sinh mình nên để lại điều gì đó cho đời. Vì vậy, chiến sĩ Lê Duy Ứng đã chấm máu từ đôi mắt xuất thần ký họa chân dung Bác, cờ Đảng, cờ Tổ quốc và ghi đậm bên dưới dòng chữ “Ánh sáng niềm tin con nguyện dâng Người tuổi thanh xuân” với 3 ý nghĩa: Thứ nhất là, Tổ quốc Việt Nam- Ngôi sao vàng nằm giữa lá cờ Tổ quốc; thứ hai là, Đảng – Búa liềm; thứ ba là, hình ảnh Bác Hồ ở giữa trung tâm. Bức huyết họa ấy đã trở thành một biểu tượng của niềm tin chiến thắng và sức sống mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng Việt Nam, hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.

Ánh sáng của niềm tin

Sau khi chiến đấu tại Quảng Trị năm 1972, ông trở thành trợ lý tuyên huấn của Trung đoàn, Sư đoàn và Quân đoàn. Trong khi tổ chức triển lãm, ông gặp một nữ thanh niên Hà Nội rất trẻ đẹp, cô ấy tên là Trần Thị Lê. Ông đem lòng yêu mến Lê. Họ đã thường xuyên trao đổi thư từ năm 1973 đến năm 1975. Khi biết ông bị thương, bà Lê đã đến thăm ông tại Bệnh viện Quân y 108.

Ông nói với bà Lê rằng: “Bây giờ anh đã bị tàn tật, em nên đi lấy người khác” nhưng bà chỉ nói: “Anh đừng nói như thế, em chỉ yêu anh và muốn chia sẻ những vất vả với anh”. Nghe bà Lê nói, ông vẫn cự tuyệt mối tình đó nhưng bà Lê vẫn cùng với gia đình, bạn bè tới thăm hỏi và chăm sóc ông trong khoảng thời gian một năm rưỡi.

Bà Lê nói với ông: “Anh đừng từ chối em như thế! Em biết, sau khi anh từ chối em thì anh cũng sẽ có vợ, em cũng sẽ có chồng. Nhưng người vợ mà anh lấy thì anh sẽ không biết mặt, còn em là người yêu cũ, anh biết mặt em rồi. Sau này, sinh con ra nếu con giống em thì anh có thể tưởng tượng được mặt con”. Bởi câu nói xúc cảm đó, họa sĩ Lê Duy Ứng đã tiếp nhận mối tình này.

Những ngày đầu khi nghe bác sĩ nói đôi mắt của ông bị hỏng hẳn, đại tá - họa sĩ Lê Duy Ứng rất buồn và trở nên yếu đuối, ông tuyệt vọng nghĩ thế là hết. Nhưng rồi ông đã tìm được sự bình tâm nhờ động viên của đồng đội, người thân... Ông nhờ bạn bè ở trường Mỹ thuật tìm giúp đất và miệt mài tập nặn trong bóng tối bằng trí tưởng tượng và sự nhạy cảm của người nghệ sĩ. Sau nhiều ngày tháng, họa sĩ Lê Duy Ứng hoàn thành tác phẩm đầu tay của mình, bức tượng về Bác Hồ cùng dòng thơ “Hỏng mắt con tạc tượng Người/ Niềm tin ánh sáng trọn đời trong con”.

Một lần, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến thăm ông, khi chia tay Đại tướng vô cùng cảm động nói: “Bét-tô-ven (Beethoven) đã sáng tác những bản nhạc hay nhất khi ông bị điếc hai tai, cũng như họa sĩ cần biết đường nét, ánh sáng, màu sắc... Đồng chí bị thương như vậy cần cố gắng rèn luyện và học tập tấm gương đó để phấn đấu”.

Năm 1982, đại tá - họa sĩ Lê Duy Ứng may mắn được ghép giác mạc và sáng mắt trở lại sau 8 năm sống trong bóng đêm. Sau đó, ông tái ngũ về công tác tại Xưởng Mỹ thuật Quân đội thuộc Tổng cục Chính trị; Bảo tàng Quân đội (nay là Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam). Dù đôi mắt người lính ấy đã trải qua bao thăng trầm, lúc mờ lúc tỏ, nhưng sự miệt mài sáng tác đem lại cho ông một gia tài khá đồ sộ 600 tượng và tranh, tổ chức 44 cuộc triển lãm, trong đó có 9 giải thưởng trong nước và quốc tế.

Phương Bùi